Ngày 31/10/1981, một trong những Phù thủy Hắc ám vĩ đại nhất lịch sử, Chúa tể Voldemort, đã sát hại cặp vợ chồng phù thủy James Potter và Lily Potter. Tuy nhiên, khi hắn niệm lời nguyền Chết Chóc (Avada Kedavra) lên đứa con trai 15 tháng tuổi của họ là Harry Potter, một sức mạnh vô hình đã khiến lời nguyền bị phản ngược, khiến thân xác Voldemort tan biến và linh hồn của hắn vất vưởng trong hư vô. Điều duy nhất hắn làm được với Harry vào đêm đó là để lại một vết sẹo hình tia chớp trên trán cậu bé. Trong khi thế giới phù thủy ăn mừng sự sụp đổ của đế chế Voldemort, giáo sư Albus Dumbledore, Hiệu trưởng Trường đào tạo Ma thuật và Pháp thuật Hogwarts, cùng với hai phụ tá là giáo sư Minerva McGonagall và người giữ khóa Rubeus Hagrid gửi cậu bé Harry đến cho một gia đình Muggle, Vernon và Petunia Dursley cùng với con trai của họ là Dudley chăm sóc. Dù giáo sư McGonagall tỏ ra lo lắng vì đây là gia đình Muggle rất xấu tính, giáo sư Dumbledore vẫn quả quyết để Harry ở lại. Vì bà Petunia chính là chị gái ruột của Lily - mẹ của Harry, và gia đình Dursley là những người thân duy nhất còn sống của cậu bé. Cụ đặt cậu bé lên bậc cửa cùng một bức thư rồi rời đi, để lại một bùa chú bảo vệ, để dòng máu ruột thịt từ người dì Petunia sẽ là lá bùa bảo vệ Harry khỏi những thế lực hắc ám đến năm cậu 17 tuổi.
Trong suốt 10 năm sống cùng gia đình dì dượng Dursley, Harry bị đối xử như một người ở trong gia đình. Cậu phải làm tất cả việc nhà, ngủ dưới gầm cầu thang, mặc lại đồ cũ của Dudley, và thường xuyên bị dì dượng mắng nhiếc cũng như bị cậu anh họ hư hỏng bắt nạt. Không những thế, cậu còn không biết gì về cha mẹ cũng như thân phận phù thủy của mình, vì dì Petunia đã giấu nhẹm chuyện đó, để cậu trở thành một đứa trẻ bình thường. Bước ngoặt xảy đến với Harry khi cậu vô tình nhốt Dudley vào chuồng rắn ở sở thú, xổ lồng con rắn và còn nói chuyện với nó. Đó là lúc Harry phát hiện ra những khả năng đặc biệt của bản thân. Sau đó, Harry nhận được thư nhập học tại Hogwarts. Nhưng dì dượng không muốn cậu đọc được nó nên đã đốt lá thư đi. Nhưng những lá thư vẫn được đàn cú gửi đến mỗi ngày khiến gia đình Dursley sợ hãi đến mức dọn ra một hòn đảo hoang trên biển để tránh bọn chúng. Nhưng vào đêm sinh nhật thứ 11 của Harry, Rubeus Hagrid tìm đến tận căn lều trên đảo hoang, trao tận tay Harry bức thư cùng chiếc bánh sinh nhật, và thông báo rằng cậu là một phù thủy. Nhưng dì dượng Dursley kiên quyết không để cậu đến Hogwarts, thậm chí còn xúc phạm giáo sư Dumbledore. Hagrid lập tức trừng phạt họ bằng cách biến một cái đuôi heo mọc ra sau mông của Dudley rồi đưa Harry đi.
Hagrid giới thiệu Harry vào thế giới phù thủy khi đưa cậu tới một con phố bí mật ở London, ẩn mình với Muggle gọi là Hẻm Xéo, nơi cậu được tặng món quà sinh nhật là chú cú trắng "Hedwig" cũng như mọi dụng cụ học tập. Hagrid dẫn Harry đến ngân hàng phù thủy Gringotts, nơi ông tiết lộ về tài sản thừa kế kếch xù từ cha mẹ quá cố của Harry trong hầm của cậu. Tại đây, cậu rất ngạc nhiên khi biết mình rất nổi tiếng trong giới phù thủy. Khi đến cửa tiệm Olivander để sắm một cây đũa phép, chủ cửa tiệm là cụ Garrick Olivander kinh ngạc khi cây đũa chọn Harry làm chủ có cấu tạo giống hệt với cây đũa của kẻ đã gây ra vết sẹo trên trán cậu - Voldemort, giống như một định mệnh. Tại quán rượu, Harry gặng hỏi Hagrid tại sao cậu lại nổi tiếng đến thế trong giới phù thủy, và kẻ đã gây ra vết sẹo trên trán cậu là ai. Hagrid đành phải giải thích mọi thứ, từ việc Voldemort tàn phá cả thế giới phù thủy, sát hại cha mẹ cậu, cho đến việc cậu đã vô tình khiến hắn tan thành mây khói, cũng là lý do cậu được gọi là "cậu bé sống sót". Ông cũng dặn Harry không được nói thẳng tên của hắn khi nói chuyện với người khác.
Một tháng sau, Harry rời nhà Dursley để bắt chuyến tàu tốc hành Hogwarts từ sân ga 9¾, một địa điểm bí mật ở nhà ga Ngã Tư Vua. Trên tàu, cậu kết thân với hai người bạn cùng năm nhất là Ron Weasley, một cậu bé đến từ một gia đình phù thủy nghèo nhưng có truyền thống lâu đời và Hermione Granger, một cô phù thủy có cha mẹ đều là Muggle, và cũng trở thành kẻ thù với bạn học cùng năm nhất khác là Draco Malfoy, một thằng bé sinh ra trong một gia đình phù thủy thượng lưu. Harry đã đứng ra bênh vực Ron vì Draco tỏ ra thượng đẳng, khoe mẽ về xuất thân quyền quý của nó và miệt thị Ron vì gia cảnh nghèo khó của cậu.
Khi bước chân vào Hogwarts, các học sinh năm nhất được chiếc Nón Phân Loại xếp vào bốn Nhà Gryffindor, Slytherin, Hufflepuff và Ravenclaw. Khi nghe Ron kể về danh tiếng của Nhà Slytherin gắn liền với những phù thủy hắc ám, Harry đã cầu xin Nón Phân Loại không đưa cậu vào đó, dù chiếc nón nói rằng Nhà Slytherin sẽ giúp cậu trở nên vĩ đại. Cuối cùng chiếc nón cũng chấp thuận thỉnh cầu của Harry, và đưa cậu vào Nhà Gryffindor.
Khi bắt đầu học tại Hogwarts, Harry trong một lần bênh vực cậu bạn cùng Nhà là Neville Longbottom trước trò đùa ác ý của Draco đã phát hiện tài năng thiên bẩm về cưỡi chổi bay và được chọn làm Tầm thủ trong đội Quidditch (một môn thể thao của giới phù thủy) của Nhà Gryffindor. Cậu không ưa giáo sư Severus Snape, giáo viên môn Độc dược kiêm Chủ nhiệm Nhà Slytherin, vì ông luôn thiên vị học sinh của mình và luôn kiếm cớ để trù dập Nhà Gryffindor. Draco thì luôn tìm cách gây sự với Harry. Nó đã lừa Harry và Ron tham gia một trận giao đấu tại phòng truyền thống để dụ hai cậu lẻn khỏi phòng vào ban đêm, rồi bí mật tiết lộ cho thầy giám thị Argus Filch về chuyện này. Ngăn cản hai cậu bạn không thành, Hermione buộc phải đi cùng vì bị khóa ngoài ký túc xá và Bà Béo, người phụ nữ bảo vệ lối vào ký túc xá của Nhà Gryffindor, đang đi dạo. Harry, Ron và Hermione tìm thấy Neville đang ngủ trên sàn nhà ở bên ngoài vì cậu quên mật khẩu phòng sinh hoạt chung. Khi cả bọn đến phòng truyền thống thì không thấy Draco đâu cả và Flich đột nhiên bước vào phòng tìm họ. Cả bọn chạy trốn và tìm đến một cánh cửa bị khóa, Hermione liền mở cửa với câu thần chú đơn giản. Bốn đứa phát hiện ra một con chó ba đầu đang đứng canh một chiếc cửa sập trong khu vực cấm của trường. Cả bọn sợ hãi cong mông chạy trốn, còn Hermione rất giận dữ với hai cậu bạn vì sự liều lĩnh đã suýt giết chết cả bọn.
Năm học đang yên bình thì bị gián đoạn khi một con quỷ khổng lồ xổng ra và đi vòng quanh trường trong ngày lễ Halloween. Khi Harry và Ron tìm Hermione để cảnh báo về con quỷ thì vô tình đụng mặt nó tại nhà vệ sinh nữ, nơi Hermione đang khóc trong đó vì Ron đã thốt ra một lời nhận xét khó chịu về cô bé. Tuy nhiên hai cậu đã kịp thời giải cứu Hermione và hạ gục con quỷ, từ đó cô bé và hai cậu bạn trở thành tri kỷ của nhau. Khi phát hiện vết thương ở chân của Snape, cùng với những sự kiện gần đây thì đám bạn ngày càng nghi ngờ Snape đang tìm cách đột nhập vào cửa sập. Hermione đã cấm hai cậu bạn điều tra vì sợ bị đuổi học, thay vào đó cô bé muốn Harry chú ý nhiều hơn đến trận đấu Quidditch đầu tiên của cậu. Trận đấu diễn ra tốt đẹp đến khi cây chổi của Harry bỗng hóa điên và suýt hất văng cậu xuống đất. Hermione nghi ngờ Snape chơi xấu khi thấy ông đang lẩm bẩm câu thần chú gì đó. Cô bé lẻn ra sau lưng Snape phá đám, giúp cây chổi của Harry bình thường trở lại và giúp Gryffindor thắng trận.
Vào dịp Giáng Sinh, Harry nhận được một chiếc Áo choàng Tàng hình từ một người giấu tên nói rằng nó từng thuộc về cha cậu. Sử dụng chiếc áo để khám phá trường vào ban đêm và điều tra đồ vật bí ẩn giấu dưới cửa sâp, cậu vô tình phát hiện ra Tấm gương Ảo ảnh, nơi Harry nhìn thấy cha mẹ của mình, mong ước sâu thẳm của cậu trở thành sự thật. Cụ Dumbledore đột nhiên xuất hiện bên cạnh Harry, nói rằng sẽ chẳng có ích gì nếu cứ chìm đắm trong ảo ảnh quá khứ. Cụ sẽ mang chiếc gương đi nơi khác, và dặn Harry đừng cố tìm nó nữa.
Trong chuyến thăm ngôi nhà của Hagrid ở chân đồi, Harry, Ron và Hermione tìm thấy một tờ báo đăng tin về vụ trộm ở hầm Gringotts — cùng nơi mà Harry và Hagrid đã ghé qua trong khi mua dụng cụ học tập. Nhờ lời nói bất cẩn từ Hagrid, Harry và đám bạn phát hiện ra thứ được cất giấu dưới cửa sập là Hòn đá Phù thủy, do một người bạn của cụ Dumbledore là Nicolas Flamel tạo ra. Hòn đá giúp người dùng trở nên bất tử cũng như biến kim loại thành vàng nguyên chất. Đó chính là lý do giúp cụ Nicolas Flamel có thể sống đến hơn 650 tuổi. Nhưng cả ba bị Draco phát hiện và nó lập tức đi tố giác với giáo sư McGonagall vì tội đi lung tung vào buổi tối. Giáo sư McGonagall, với tư cách là Chủ nhiệm Nhà Gryffindor kiêm Phó hiệu trưởng, đã phạt cả bốn đứa, kể cả Draco vì nó cũng đang vi phạm nội quy giống ba đứa kia, phải vào Rừng Cấm với Hagrid để tìm xác một con kỳ lân đã chết. Harry và Draco vô tình nhìn thấy một kẻ lạ mặt đang uống máu kỳ lân. Draco sợ hãi chạy trốn, còn kẻ lạ mặt kia quay lại tấn công Harry. Nhưng Nhân mã Frienze kịp thời đến cứu cậu và khiến tên kia bỏ chạy. Anh ta nói với Harry rằng đó là phiên bản Voldemort suy yếu, phải sống ký sinh trên người kẻ khác và uống máu kỳ lân để tồn tại. Hắn cũng cần Hòn đá Phù thủy để hồi sinh và trở lại thời kỳ thống trị. Ghép các bằng chứng lại, Harry, Ron và Hermione nghi ngờ chính Snape là kẻ lạ mặt kia, và ông ta sẽ đi lấy trộm Hòn đá Phù thủy vào buổi đêm để hồi sinh Voldemort. Cả bọn lập tức đi báo với cụ Dumbledore, nhưng cụ đã đi công tác từ trước đó. Cả bọn quyết định cùng đi xuống cửa sập để bảo vệ hòn đá. Neville biết vậy liền đứng ra ngăn cản, và bị Hermione đóng băng ngay lập tức
Sau khi xuống cửa sập, Harry, Ron và Hermione gặp phải một loạt chướng ngại vật. Hermione đã giải cứu cả bọn khỏi Tấm lưới sa tăng đang cuốn chặt chúng bằng phép tạo lửa. Sau đó Harry, với kỹ năng của một Tầm thủ đã lấy được chiếc chìa khóa cửa hầm giữa hàng ngàn chiếc chìa khóa khác. Cuối cùng, Ron đã hy sinh thân mình để giúp cả bọn giành chiến thắng trong ván cờ phù thủy, và Hermione phải ở lại để chăm sóc. Khi chỉ còn một mình Harry bước tới căn phòng cuối cùng, cậu phát hiện giáo sư Quirinus Quirrell, giáo viên dạy môn Phòng chống Nghệ thuật Hắc ám mới là kẻ gây ra mọi chuyện. Hắn là kẻ đã xổ lồng con quỷ vào đêm Halloween, khiến Hermione gặp nguy hiểm và làm Snape bị thương ở chân. Cũng chính hắn đã niệm lời nguyền khiến chiếc chổi của Harry nổi điên trong trận Quidditch, và Snape phải lẩm bẩm câu thần chú giải nguyền. Hắn kéo Harry đến trước Tấm gương Ảo ảnh và bắt cậu khai ra Hòn đá Phù thủy ở đâu. Bằng một cách tình cờ, Harry tìm thấy hòn đá trong túi quần nhưng im lặng không nói. Lúc này, Quirrell tháo khăn xếp trên đầu xuống, để lộ ra khuôn mặt của Voldemort đã suy yếu ở sau đầu. Hắn ra lệnh cho Quirrell tấn công Harry để đoạt lại hòn đá. Nhưng khi Quirrell vừa chạm vào người Harry, hắn đột nhiên bị bỏng nặng. Harry lập tức tận dụng sức mạnh bí ẩn đó để khiến hắn thành tro. Quirrell chết và linh hồn Voldemort thoát ra, đâm xuyên qua người Harry, khiến cậu ngất lịm rồi bay đi mất.
Harry tỉnh lại trong bệnh xá của trường. Cụ Dumbledore giải thích khi Harry còn nhỏ, cậu đã sống sót sau cuộc tàn sát của Voldemort bởi mẹ cậu đã hy sinh thân mình để cứu cậu, để lại một phép thuật bảo vệ đầy quyền năng trong máu cậu. Đó chính là nguyên nhân cậu có thể thiêu chết Quirrell. Cụ cũng tiết lộ chính cụ là người gửi cho Harry chiếc Áo choàng Tàng hình của cha cậu, và hiện giờ Hòn đá Phù thủy đã bị phá hủy, đồng nghĩa là cụ Nicolas Flamel cũng sẽ qua đời. Trong bữa tiệc cuối năm, cụ Dumbledore tặng thưởng 50 điểm/người cho Ron và Hermione, 60 điểm cho Harry và 10 điểm cho Neville để giúp Nhà Gryffindor giật Cúp Nhà ngay trước mũi Nhà Slytherin. Năm học kết thúc, Harry tạm biệt hai người bạn để trở về nghỉ hè tại gia đình Dursley. Nhưng với Harry, Hogwarts mới thật sự là nhà của cậu.
Bản tóm lược được hoàn thành bởi AI